Prvo izdanje festivala drame i pozorišta balkanskog kulturnog prostora, TEATAR NA RASKRŠĆU, održaće su u organizaciji Narodnog pozorišta u Nišu, 11. do 19. marta. Festival će svečano biti otvoren 11. marta 2019. na Dan Narodnog pozorišta Niš, premijerom predstave PUTUJUĆE POZORIŠTE ŠOPALOVIĆ LJubomira Simovića, u režiji Tanje Mandić Rigonat, produkcija Narodno pozorište Niš. Narednog dana, 12. marta počinje zvaničan takmičarski program i traje do 18. marta. Festival se završava 19. marta kada će biti dodela nagrada, a u čast nagradjenih biti odigrana predstava solunskog teatra SARAJEVO 1914 – MALI MI JE OVAJ GROB Biljane Srbljanović, u režiji Thanosa Nikasa, pozorišne trupe Ars Moriendi iz Soluna. Pored deset prikazanih predstava, čije su premijere odigrane u kalendarskoj godini koja prethodi Festivalu, u selekciji Spasoja Ž. Milovanovića, biće organizovan čitav niz pratećih programa: razgovori o predstavama, tribine, promocije knjiga, predstavljanje umetnika i izložbe. Festivalski žiri će dodeliti nagrade za najbolju predstavu, režiju, četiri glumačke nagrade, za kostimografsko i scenografsko ostvarenje, za originalnu scensku muziku, za scenski pokret, kao i specijalnu nagradu Festivala. Osim ovih, biće dodeljene i nagrada okruglog stola kritike i nagrada žirija publike.
U takmičarskom programu publika će imati priliku da pogleda osam predstava: KAD BI SOMBOR BIO HOLIVUDNarodnog pozorišta Sombor, WE ARE BORN NAKED AND THE REST IS… – koprodukcija MESS-a i Sarajevskog ratnog teatra, KAPITAL Kraljevskog pozorišta Zetski dom (Cetinje), FILOKTET HNK Varaždin, BALKANSKI ŠPIJUN Narodnog pozorišta u Beogradu, VIŠNJIK teatra Ivan Radoev iz bugarskog grada Plevena, FESTEN Dramskog teatra iz Skoplja i SUMRAK BOGOVA SNG Maribor.
 |
|
Spasoje Ž. Milovanović,
selektor festivala i
upravnik Narodnog pozorišta Niš
|
Kao jedini pozorišni festival koji na jednom mestu želi da okupi pozorišnu umetnost balkanskog kulturnog prostora, „Teatar na raskršću“ ima za cilj afirmaciju sličnosti i razlika kulturnog identiteta država i naroda koji dele isti prostor, države Srbije i grada Niša kao mesta raskršća evropskih i svetskih puteva, jačanje međunarodne kulturne razmene, promovisanje pozorišne umetnosti i stvaralaca, razmene ideja i pozorišnih praksi, i posvećen je izazovima i perspektivama savremenog pozorišta.
Ideja o osnivanju pozorišnog festivala u Nišu postoji već nekoliko decenija, jedan od koraka bio je i glumački festival „GlumBal“, ali su se tek početkom ove sezone, uz punu podršku i pokroviteljstvo gradonačelnika i Skupštine grada Niša kao osnivača Narodnog pozorišta Niš, stvorili uslovi za realizaciju jednog ovako značajnog projekta za pozorišni život čitavog regiona. Spasoje Ž. Milovanović, selektor festivala i upravnik Narodnog pozorišta Niš
Programski savet Festivala je formiran i čine ga istaknuti pozorišni stvaraoci iz Srbije i regiona: predsednik – Nebojša Bradić, pozorišni reditelj (Srbija); članovi – Aleksandar Milosavljević, pozorišni kritičar (Srbija), prof. dr Darko Lukić, teatrolog (Hrvatska), Dejan Lilić, glumac (Makedonija), Dejan Petković, teatrolog (Srbija), Dejan Stojiljković, pisac (Srbija) i upravnik Narodnog pozorišta Niš mr Spasoje Ž. Milovanović, teatrolog.
Žiri ovogodišnjeg festivala činiće: glumica Mia Begović (Zagreb), reditelj i glumac Bogdan Kostea (Rumunija), glumac Enver Petrovci (Priština), glumica Katarina Kocevska (Makedonija) i reditelj i ambasador Crne Gore u Srbije Branislav Žaga Mićunović.
Planiran je i bogat prateći program, a organizatori posebno izdvajaju tribinu Teatar Balkana, saradnja na raskršću i okrugli sto kritike, čiji će moderatori biti teatrolog Jelena Lužina iz Skoplja, dramaturg Filip Vujošević iz Beograda, pozorišni kritičar Igor Burić iz Novog Sada, prof. dr Milivoje Mlađenović iz Sombora, Aleksandra Glovacki sa Drugog programa Radio Beograda, Bojan Munjin (Radio Zagreb) i Nenad Novaković upravnik Narodnog pozorišta Republike Srpske.
POZORIŠNI PROGRAM FESTIVALA
11. mart, Narodno pozorište Niš
PUTUJUĆE POZORIŠTE ŠOPALOVIĆ
Ljubomir Simović. Režija: Tanja Mandić Rigonat
12. mart, Narodno pozorište Sombor
KAD BI SOMBOR BIO HOLIVUD
Autorski projekat Kokana Mladenovića, po motivima drame Radoslava Zlatana Dorića. Režija: Kokan Mladenović
13. mart, Međunarodni teatarski festival – Scena MESS, Sarajevo
WE ARE BORN NAKED AND THE REST IS…
Po motivima Anarhije u Bavarskoj R. W. Fassbindera. Režija: Florian Fišer
13. mart, Kraljevsko pozorište Zetski dom, Cetinje
KAPITAL
Karl Marks; dramaturg/adaptacija: Vedrana Božinović. Režija: Andraš Urban
14. mart, Hrvatsko narodno kazalište u Varaždinu
FILOKTET
Sofokle; dramaturg i adaptacija: Ivan Penović i Ozren Prohić. Režija: Ozren Prohić
15. mart, Narodno pozorište u Beogradu
BALKANSKI ŠPIJUN
Dušan Kovačević. Režija: Tatjana Mandić Rigonat
16. mart, Ivan Radoev Drama and Puppet Theatre Pleven
VIŠNJIK
Anton Pavlovič Čehov. Režija: Vasilij Senin
17. mart, Dramski teatar Skoplje
FESTEN
David Aldridž; dramaturg: Saška Boškovska. Režija: Zoja Buzalkovska
18. mart, Slovensko narodno gledališče Maribor
SUMRAK BOGOVA
Ivor Martinić po filmskom scenariju Lučina Viskontija, Enrika Mediolija i Nikole Badaluka. Režija: Dalibor Matanić
19. mart, Ars Moriendi Theatre Group Thessaloniki
SARAJEVO 1914 – MALI MI JE OVAJ GROB
Biljana Srbljanović. Režija: Tanos Nikas
ISTORIJAT NARODNOG POZORIŠTA U NIŠU
Niš je jedan od prvih gradova koji je ušao u istoriju srpskog pozorišta. Prvi poznati pozorišni događaj zabeležen je 1883. godine na plakatu, za jednu od predstava putujuće družine, koja je izvedena prigodno, povodom godišnjice stupanja u brak kralja Milana i kraljice Natalije Obrenović. Spajanjem pozorišnih družina D. Jovanovića i M. Dimića, početkom 1887 godine, osnovano je niško pozorište Sinđelić. Prva predstava bila je Srpski ajduci, J. Sterije Popovića, 11. marta 1887. godine u gostionici Knez Mihajlo. Jedan od inicijatora za osnivanje pozorišta je bio i Stevan Sremac – niški profesor.
Iako se stalno govorilo o potrebi podizanja pozorišne zgrade, Sinđelić je i dalje izvodio svoje predstave u gostionicama: Evropa, Kruna, bašti Maćedonija, Pariz, kasnije takozvanoj Zelenoj gimnaziji, Bulevar. 1906. godine sazidana je sala Ruski car. Posle dvogodišnjeg odsustva, Niš je ponovo dobio svoje pozorište pod upravom Koste Delinija (1904-1912).
Prvog januara 1939. godine u novosazidanoj zgradi na Sinđelićevom trgu, prikazana je prva predstava Zidanje Ravanice ili Zadužbina cara Lazara, u režiji Dragoslava Kandića. Pozorište je imalo 687 sedišta. Prvo veliko obnavljanje pozorišne zgrade bilo je 1968. godine; drugo 1986. godine; treće 2002/2003. godine.
