Povodom obeležavanja 73. godišnjice oslobođenja Beograda u Drugom svetskom ratu prenosimo vam neverovatnu priču sa portala RTS-a o najneobičnijem spomeniku oslobodiocima Beograda, koji i dan danas podseća na operaciju kojom je okončana 1287 dana duga nemačka okupacija glavnog grada Kraljevine Jugoslavije.
Jedan život se ugasio, a drugi započeo, kada je jedan od sovjetskih vojnika poginuo pod Avalom tokom oslobađanja Beograda 1944. godine. U šinjelu je nosio uspomenu iz rodnog kraja – seme kavkaskog oraha. Iako vojnika više nema, odraslo drvo ponosno stoji na mestu njegove pogibje.
Od 12. do 20. oktobra te 1944. godine, rame uz rame sa našim borcima bili su vojnici Crvene armije, iz svih delova bivšeg Sovjetskog Saveza. Bilo je i dobrovoljaca sa Kavkaza. U džepu su, često, nosili nešto da ih podseća na rodni kraj, a mnogi se nisu vratili kući.
Jedan je nosio orah. Poginuo je na Avali, a iz njegovog šinjela niklo je drvo. I danas je tu živi spomenik iz Drugog svetskog rata.
„Oko hiljadu sovjetskih vojnika je poginulo u operaciji oslobađanja Beograda. Nekoliko hiljada je poginulo i povređeno u bojevima od Đerdapa i Timoka, pa sve do Morave i Beograda“, navodi Nebojša Damjanović, savetnik u Istorijskom muzeju Srbije, kustos i istoričar.
Prema njegovim rečima, ne treba zaboraviti i deo jedinica trupa Drugog ukrajinskog fronta, koje su od neprijatelja očistile Banat i nekoliko dana prethodno ušle u Pančevo.
„Dakle, oslobođenje Vojvodine najvećim delom bilo je obavljeno od strane sovjetskih snaga“, ističe Damjanović.
Kavkaski orah je i ime svečane akademije i muzičko – dramskog događaja kojim će biti obeleženo oslobađanje Beograda, 20. oktobra u Narodnom pozorištu.
„Ideja nam je bila da ovu priču predstavimo u drugom svetlu. To je, u stvari, ona intimna istorija pojedinca koji je dao život za oslobađanje našeg glavnog grada. U ovom slučaju je u pitanju jedna ruska porodica koja je dala život jednog svog člana za oslobađanje bratskog naroda”, kaže režiser, Vladan Đurković.
Kako je objasnio, ovo je jedna plemenita i rodoljubiva priča, ali možda još važnije, ovo je priča o sposobnosti da učestvujete u slobodi drugog naroda.
Avala je bila kobna za mnogobrojne neznane junake tokom rata, a dvadesetak godina posle oslobađanja prestonice ovde su u avionskoj nesreći stradali i čuveni general Ždanov i maršal Birjuzov.
Za RTS pripremila Milica Spasić
