Skraćene oblike reči, izraza i višečlanih naziva tzv. skraćenice, srećemo danas gotovo svugde – u knjigama, na internetu, na bilbordima i izlozima… jer, treba uštedeti prostor, a i vreme, gde god se može.
Skraćenice nastaju tako što se uzme samo prvo slovo neke reči (g. kao godina, n. d. kao navedeno delo), početni suglasnici do prvog ili nekog daljnjeg vokala (str. kao strana, i dr. kao i drugo/i/a/e, prof. kao profesor), grupa glasova do sufiksa (srp. kao srpski)… Mogu da se obrazuju od prvog i početnog slova u reči (dr, mr, gđica) itd.
Ove skraćenice svima su manje – više poznate, ali postoje one nepromenljive, stalne skraćenice koje su postale prave reči i menjaju se po padežnim nastavcima. Takve su: SPC, BIGZ, NIN, NOLIT, TANJUG, SANU… Umesto ovakvih skraćenica gotovo nikom više ne pada na pamet da piše njihov pun naziv, ali malo je onih koji znaju od kojih su to višečlanih naziva one nastale.
Za VMA svi znamo da je Vojnomedicinska akademija, za SPC da je Srpska pravoslavna crkva, PPT je Pošta – telefon – telegraf, osnovna škola – OŠ, ali mnogi nisu čuli od kojih reči potiču sledeće skraćenice:
Spens (sportska hala u Novom Sadu) skraćenica je za Stonotenisko prvenstvo Novi Sad koje je ovde održano 1981. godine.
NOLIT tj. Nolit – skraćenica za izdavačku kuću čiji je pun naziv bio Nova literatura.
Komgrap – Komunalno gradsko preduzeće.
NIN ili Nin je društveno – politički magazin koji se punim imenom zove Nedeljne informativne novine.
Tanjug – Telegrafska agencija nove Jugoslavije.
NUNS – Nezavisno udruženje novinara Srbije.
BEMUS tj. Bemus – Svi znamo da je ovo međunarodni festival klasične muzike koji se održava svake godine prvom polovinom oktobra u Beogradu, pa je Bemus skraćenica od Beogradske muzičke svečanosti.
BIGZ – Beogradski izdavačko – grafički zavod.
BITEF ili Bitef – Beogradski internacionalni teatarski festival.
RMS – pravopisni rečnik Matice srpske.
SKZ – Srpska književna zadruga.
OEBS – Organizacija za evropsku bezbednost i saradnju.
SANU – Srpska akademija nauka i umetnosti.
CESID odn. Cesid – nevladina organizacija pod punim imenom Centar za slobodne izbore i demokratiju.
Tu su i skraćenice stranog porekla koje se u srpskom jeziku mogu pisati ćirilicom, kao što su:
Beseže – BCG (vakcina protiv tuberkuloze) koja je skraćenica za bacil Kalmet – Gerina odn. Calmette-Guérin bacillus.
DVD tj. DVD – Digital Versatile/Videos Disc.
CD(-ROM) – compact disk (read only memory)
SMS/SMS – centar za sistem kratkih poruka, na engleskom Short Message Service.
Fijat ili FIAT – Fabbrica Italiana Automobili Torino.
UNESKO, Unesko tj. UNESCO – The United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.
UNICEF, Unicef tj. UNICEF – The United Nations Children’s Fund.
FIFA, Fifa odn. FIFA odn. – Fédération Internationale de Football Association.
Izvor: Opanak (K.M)
